Web gunearen egile:Jean Arotçarena

FIRMA GABEKO BERTSU BATZUEN ARRAPOSTUA

Airea : Frantzian zer den gertatu…
I
Frantzian eta Espainian
Alegrantzia handian,
Kantuz bertsulariak Euskal Herrian.
Ni ere lanian
Orai naiz abian,
Gostuz egon nindaite heien aldian,
Omore onian,
Trankil bihotzian,
Bertsularien artian,
Gorde gabe konpainian,
Lagunekilan jarririk mahainian,
Posta ederragorik ez da mundian.

II
Hortik atakatzen naute,
Nor den ez dakit batere,
Bertsuiak izan ditut firmarik gabe.
Xerkatzen banaute,
Ixilik ez nauke.
Zuek ere egizue bertze hoinbertze.
Ez bada herabe,
Nor den beha gaude.
Beti prest da guarda seme,
Ez Hazparnen izanik ere,
Firmaturikan igortzen badituzte,
Arrapostu emailia izanen dute.

III
Firma ez duenak ezarri,
Ez da fida bere buruari,
Gordeka dabilanak hala da iduri.
Ez eman nehori
Ez duzunik nahi,
Bedi gida zaite zuzen den gauzari,
Mintzatuz oneski,
Errespetuz beti
Gizonari frente egin klarki.
Ez gordeka ibili
Edo ixil, nehori ez egin gaizki,
Hemen badugu guhaurk makurrik aski.

IV
Hotaz mintzo naiz orori,
Horko eta hemengoeri.
Badakit badela ainitz bertsulari,
Nahi dena ari,
Adrezatu niri,
Montevideo-n nago denen zerbitzari.
Ni gant etorri,
Gostua ekarri,
Lehenik mahaian jarri,oneski mintza deneri,
Konpainian nehor faltatu gabe nehori,
Euskalduna beha egonen da guri.

V
Sobera barna harturik,
Hemen nago lotsaturik,
Ez dakit nola jali trantze hotarik.
Badakit badela ni baino hoberik,
Nahiz Frantziatik
Edo Espainiatik,
Nahi duzuen lekutik
Errezebituko ditut nik ;
Arrapostuiak galdatzen tut nonbeitik,
Erakuslerik bada ikasten gatik.

VI
Hoka dituztenian ikusten,

Balinba zaizte gustatzen! -
Ikasi-eta has ditela kantatzen,
Hasi preparatzen,
Ordainen paratzen.
Gero ageriko da nagusi zoin den.
Nuke desiratzen
Fite abia diten
Jakitaten erakusten,
Kontra edo alde mintzatzen,
Gu ere egon gaiten zerbait aditzen.
Hobiak ditazkela ez dut dudatzen.

VII
Aditurik ainitzen famak,
Zireztela bertsulari onak,
Zuier kantaraztiaz eman daut "ganak".
Atera ontsa planak,
Ez tronpa , jaunak,
Hemen badira ezagutzen dutenak,
Hortik hunat jinak,
Ezagutza finak,
Ez gaizki har nik erranak,
Ez dira ofentsatzeko emanak,
Montevideo-n ere badira gizonak:
Nunnahi egiten du semia, amak.

J. Mendiague

 

EUSKALDUN GUZIAK BAT

Airea: «Ume eder bat...»

​

Lapurdi eta Baxenabarre, Xuberoa eta Nabarra,
Gipuzkoa eta Bizkaia, zazpigarrena Araba,
Guziek elgar atxik dezagun; neholere ahal bada,
Aiten kostumak segi ditzagun, galdu ez dezagun Ama.

Zazpiek elgar atxik dezagun, denek eskuak emanik,
Hiru Frantzian, lau Espainian, aparte izanagatik,
Lehenagoko arrengurak utz, elgar maita bihotzetik,
Euskal Herriak anaiak dira, mundurat sortuz geroztik.

Nahiz Frantzian ala Espainian, joan den denbora handian,
Gure mintzaia nahiz galerazi ari dirade lanian;
Ama utzi-eta, Amaizuna har, gerta liteke orduian;
Geldi gaitezen gure Amarekin, hoberik ez da munduian.

Horiek hola emanagatik gure kontrako legiak,
Ez dira behar utzi burutik, ttipitikan ikasiak;
Gure lenguaiaz mintza gaitezen Euskaldun kasta guziak,
Gutaz irririk ein ez dezaten Frantziak ez Espainiak.

Ikus dezaten oraino ere ez dela arras galdua,
Elgarretarik urrundugatik, hurbil dugula gogua;
Izanagatik bi erresumek Euskal Herria hartua,
Ez dugu behar utzi galtzera elgarren amodiua.

Euskal Herriak gaizki gabiltza, joan den aspaldi handian,
Batzu Kastillaz, bertziak Frantsesez ari gira solasian;
Denen ikastia gizonak on du, aise ibiltzeko munduian,
Bainan euskara atxik dezagun ahantzi gabe buruian.

Aita euskaraz mintzo da eta semeak arrapostuia:
«Soy vascongado, pero... ahantzi zait, ttipitikan ikasia!».
Ez deia hori, Amarendako, bihotz-erdiragarria?
Berak mundurat eman ondoan, semeak ez ezagutzia!

Ama euskara, bihotza triste, nigarrez urturik dago,
Ikusiz semek ez diotela kasurik eiten gehiago;
Eri da eta lagun dezagun; senda ditake oraino;
Orai sendatuz, bizi litake, medeak mende direno.

Nigarrez atzo, nigarrrez egun, nigar egiten du beti,
Bere semeak galdu tuela eta nehun ezin kausi;
Hori ez daite mundu hunetan gure aldian baizik bizi;
Zertan gabiltza, nere anaiak, gure Amaren ihesi?

Abia gaiten, Ama gaixoari erremedio eitera!
Egin ahala egun dezagun, ez dezagun utz hiltzera!
Gure gatikan bizi da era badugu horren beharra,
Hiltzen bazaiku Ama euskara, guziak galduak gira!

Gure semeak, sortu orduko, Euskaldun legean ezar!
Ez diten gure kontra atera hoiek egun edo bihar;
Lehenagokoek erakutsiak ez ditugu ahantzi behar,
Bertze mundutik, guri behatuz, egin ez dezaten nigar.

Asko gabiltza, mundu kurritzen, sortu lekuiak utzirik,
Bertze lurretan aberasteko ilusionez beterik;
Bure herriak tristerik daude, beren semeak galdurik,
Gu berriz hemen, hara eta hung, ezin kausituz deus onik.

Mendi artian sortuagatik Euskal Herriko jendia,
Norat nahi den atera dadin, denek ontsa ikusia;
Mundu guziak ezagutzen du, guk daukagun noblezia,
Gure aiten aitek, odola ixuriz, guretzat irabazia.

Zorioneko itsas-bazterra, Kantabriako zokua,
Gure Jainkoak Euskaldunentzat hori dauka hautatua,
Orai eta lehen mundu guzian beti fama handikua,
Guziek indar egin dezagun izan ez dadin galdua!

Denbora batez, gerlari hainitz han ibili izan dira,
Euskal Herriko jendia nahiz bere lurretik atera;
Egin ahalak egin zituzten bainan gaizki joan zaien afera;
Mendi artean dagon lehoina, handik kentzea neke da.

Zezar-en ordrez tropak jin ziren Kantabriarat milaka,
Kostumatuak denen ibiltzen beren aintzinean lasterka,
Gero tristerik itzuli ziren gerlari hainitz utzi-eta,
Ez zirotela apal, ikusiz, Euskaldunaren kopeta.

Euskal Herriak eman izan'tu biziki gizon handiak,
Bihotzez noble, burua gora, nehoren beldur gabiak,
Beti oihuka: «libro edo hil!», hauk dira gure legiak.
Romano jaunek ikusi'tuzte heiek egin balentriak.

Ez deia bada dolueingarri, holako arraza galtzia?
Lehen, gureak ziraden lurrak, bertzen eskutan uztia?
Bakoitza bere lurren nagusi jartzen ari da jendia,
Ez dugu behar galdu esperantza, jin daite gure aldia.

Asko presunek erranen dute, burutik joana naizela,
Ilusionez betea, kantuz ari naizelakotz hola,
Bainan ez bada ur bilakatzen Euskaldunaren odola,
Elgarri fidel egon gaitezen, jinen da gure denbora.

Gure Aitamen aitek erranak behar ditugu sinetsi:
Ez dela behar gure Herrian euskara baizik onetsi;
Euskaldun sortu, Euskaldun bizi, Euskaldun hil eta ehortzi,
Munduan hori eiten duenak, zerua du merezi.

Mendiague-ren partetik horra Euskal Herrier, goraintzi!
Montevideo-ra gaztetik jina, ez naiz itzuliko naski;
Nihaurek ere hortaz badaukat neure baitan pena aski;
Urrun naiz bainan ene bihotza zurekin bizi da beti.

Jose Mendiague

«Euskal-Erria», 1912-VIII-04; nº 1

 

ERRAMUN DARRAIDOU-RI HAZPARNE-RAT MONTEVIDEO-TIK

Airea: «Bidarraitarra nuzu... »

.
Mila-bederatzi-ehun-hirugarrenian,
Abenduaren hogoi-eta-zortzian,
Hemen nago letra bat hartua eskuian,
Bertsu eder batzuek baditu bamian,
Hoien ikustian,
Hartu dut buruian,
Nere zaharrian,
Arrapostu egitia ixtant berian.

Bertsuak izan ditut Lapurdi aldetik,
Mutiko gazte batek ongi emanik;
Ideia onak dauzka, hartuak gaztetik;
Ez du nahi, Euskara gal dadin mundutik,
Nahi du ni ganik
Laguntza, hemendik,
Ameriketatik,
Ein ahala einen diot, nere partetik.

Hazparne-ko Raymondo Darraidou gaztia,
Estimatzen dut zure borondatia;
Zure partetik orai badut ohoria;
Ez dakit zertan dudan merezimenduia;
Ontsa mintzatzia
Daukazu ikasia,
Zer gauza handia!
Trankil pasa dezazun zure bizia.

Gazterik hasi zira kantatzen ederki,
Zure ideia onak erranez klarki,
Errespetu ekarriz gizon zaharrari;
Etsenplu emaiten duzu gazte laguneri;
Hola har zaite beti,
Mintzatuz oneski
Beha daudeneri;
Ez dakienak, zerbait dezan ikasi.

Ni ere, lehenago, gazte naiz izana;
Zahartu naizeneko jin da ene fama;
Deus ez laite, banauka nik jakintasuna.
Ez da hainitz agrados holako izena;
Jiteko zu gana,
Banauka fortuna,
Hau da ene pena,
Ez baitirot satifa, desir dudana!

Ni bezalakorikan nehun ere ez dela,
Igorri izan dautazu bertsutan hola;
Euskal Herri guzian laudatzen nautela;
Ez da bada handia nik dudan eskola;
Ez daukat odola
Gaztian bezala;
Galdu dut ahala;
Itzal ttipikoa da holako arbola.

Abisu hau ni ganik, otoi ez har gaizki,
Jaunen jaunak badira munduan beti!
Ez naizela bakarra, behar duzu onetsi,
Laudorio guziak ez ditut merezi;
Mintzo naitzu klarki;
Hainitz dut ikusi
Enetzat nagusi,
Heientzat ere zerbait behar da utzi.

Nik izana gatikan zonbait ene alde,
Kontrarioak ere frango badire;
Berak nola hari diren kasurik ein gabe;Ene hutsen guardian, errabian, daude;
Kausitzen badute,
Ez dira herabe
Erraitera fite;
Huts eiten ez duenik ez da bat ere!

Kantuz hartzeko ideia duzula goguan,
Gauza ederragorik ez da munduan;
Errespetua hola atxikiz buruan,
Ez zaizu dolutuko, zahartu onduan.
Ene adinian,
Heltzen zirenian,
Omore onian,
Kantu eginen duzu Euskal Errian.

Jose Mendiague
Montevideo-n emanak, 1903an, abendoaren 30ean

ESKUAL HERRIA, Baionan, 1904an, azaroaren 19an

 

EUSKALDUN BERTSULARIAK

Airea: «Pilota partida bat Irungo herrian...»

​

Lehengo bertsulari zaharren izenak
Ez ditu ahantzi behar Euskalduna denak:
Heiek egin dituzte beti obra onak,
Zerbait ikas dezake hetarik gizonak;
Estimagarri dira halako presunak;
Ontsa mereziturik badituzte famak.

Bertsulari onak ziren Katxo eta Etxahun,
Halakorikan orai ote dugu nehun?
Heiek egin dutena, guk egin dezagun:
Debrua utzi eta Jainkoa har lagun.
Bi pelegrino ziren, ohora ditzagun!
Agian Jainko Jaunak berekin'tu egun!

Amezket Saran eta Urruñatik Ttipi,
Guzier mintzo ziren errespetuz beti,
Ofentsarik ein gabe sekulan nehori;
Ez ziren fantesiaz kantu emaiten ari;
Etsenplu ona frango eman dute orori,
Ez dakigunek nahi badugu ikasi.

Aditu dituenak Fermin eta Madoz,
Heien bertsu ederrak ikasi'tu gogoz.
Ez da izan halakorik buruz eta ahoz:
Ez ziren aise ixiltzen, behin hasiz geroz,
Guzier mintzo ziren beti amodioz,
Hartakotz izan dira maitatuak oroz.

Zer gizon jakintsuna zen Iparragirre!
Hura bezalakorik ez da izan bat ere;
Hark egin'tuten obrak handiak dirade;
Denak admiratuak heier beha gaude.
Beti kantatu izan du Euskaldunen alde,
Gure kontrarioen beldurrikan gabe.

Jan Bautista Otxalde eta Elizanburu,
Heien obrak oraino gogoan ditugu:
Erakutsi daukate nola errespetatu,
Ez ginukela behar nehor ofentstu;
Jaun heien kontseiluak behar'tugu hartu,
Ez dakienak beti ikastea on baitu.

Putxuna, Bordaxuri, huna bi Hazpandar,
Isturitzen Karrankak eiten zuen indar.
Oi, zer bertsularia, Kanbon Lohiotxar!
Ezin bentzutu dute egundaino elgar.
Bat bertzia baino hobe, norbait izan behar.
Guzientzat nagusi izan da Xenpelar.

Bertze bertsulari hainitz izan da munduan,
Ontsa estimaturik gizonen artian,
Kantatu izan dutena, omore onian,
Jendez inguratuak, trankil bihotzian.
Guk desira dezagun, hetaz oroitzian,
Jainkoak atxik ditzan bere sahetsian.

Jose Mendiague
«Euskal-Erria», 1912-X-06

​

DENAK BAT

Airea: «Ume eder bat ikusi nuen...»

Edo: «Amodio berria, gaztien xoragarria...»

Egun konplitzen ditu bortz urte Vasconia zela agertu,
Buenos Aires-en behar zuela Euskal Herri bat formatu.
Geroztik hunat gure onetan indar handiak ein'tuzu,
Euskal Herriek nahi zaitugu bihotzez felizitatu.

Zure izena hedatua da orai bazter guzietan,
Partikulazki gu sortu giren probintzia ederretan;
Guziez ontsa hartua zira heltzen ziren lekuetan,
Admiratuak zure laudatzen ari dirade denetan.

Bi edo hiru mila lekoan hunat girenak etorri,
Sortu lekuak utzi ditugu, ihesi eginez Amari;
Harek gaixoak erakutsi du maite duela semeari,
Galdu ez gaiten gure gidari «Vasconia» du ezarri.

Beha zazue, nere anaiak, hau da gure gidaria,
Argentinako Euskaldunentzat ezarri zuten argia,
Ikus dezagun gure lurretan ateratzen den fruitua,
Hunek guzier erakusten du zer den gure sorlekua.

Hango arbola zaharretarik hartu zuten landaria;
Buenos Aires-en landatu zuten arbola lore garbia,
Beti zabaltzen ari da eta einen du itzal handia,
Haren azpian liberti dadin Euskaldun kasta guzia.

Nahiz gaituzten denbora batez urrundurikan ezarri,
Egin ahala egin dezagun hurbil gaitezen elgarri.
Libertatea hemen badugu, galdegin gabe nehori,
Elgarri esku eman dezagun, gostarik ere zernahi.

Gure artean makurrik bada, guziek elgarri barka,
Unionia bezalakorik munduan deusik ez baita.
Hurbil baginte, eskuak eman, elgar guziek besarka!
Jaun Zerukoak lagunt gintzazke, ez gaiten berriz aparta.

Guziez ontsa hartuak gira, heltzen giraden lekuan,
Gure arraza baino hoberik, diote, ez dela munduan;
Gure Jainkoak ezar gaitzala bandera baten azpian!
Gure desira hori da eta konplituko da agian!

Jose Mendiague

​

KOBLARI BATI BURUZ

Airea: «Bidarritarra nuzu, bai nahi ere...»

​

Buenos Aires-etara, ene herritar bati,
Igorri behar dazkot sei bertsu berri,
Kaseta «Eskual Herria»-n inprentan ezarri.
Harat adrezatzeko igorri daut niri;
Nahi banaiz ari
Bertsutan elgarri,
Prest dagola beti,
Arrapostu emaitera prepara bedi!

Hortik kaseta batzu izan'tut eskura,
Irakurtu baititut neure gostura;
Bertsulari batzuer egon naiz begira;
Gu ere heiekilan abiatzen gira;
Ez naiz hainitz fida,
Ontsa ari dira;
Ene idurira,
«Mendi-Hurbil, guzien buruzagi da.

Orai hasiko dira kantuz, bi Hazpandar,
Ez ginuke huntarik makurrik behar;
Elgarren laguntzeko ein dezagun indar!
Gauzak ontsa pentsatuz paperian ezar!
Ez gaiten gaizki ar,
Errespetu ekar!
Egun edo bihar,
Besarkatuko dugu, bihotzez, elgar.

Ene jakitatiak ez du hainitz balio;
Inorantak enekin guti ikas diro.
Ez dut esperantzarik, saltzeko kario;
Erostunikan balitz, merke eman niro.
Banintz gaztiago,
Zu ganat jiteko,
Zerbait ikasteko,
Segur naiz on zirela erakusteko.

Euskaraz kantatzeko baduzu gogua;
Jainkoak argi beza zure burua!
Ez duzu gaizki egin, zuk, pentsamendua;
Euskara ez dadin betikotz galdua.
Gure sorlekua,
Denez maitatua,
Zutaz lagundua,
Oraiko gaztientzat zer etsenplua!

Hartu duzun ideia ez utzi burutik,
Laudatuko zaituzte Euskal Herritik.
Gure Herri maiteak egon diten xutik,
Ein ahala egizu Buenos Aires-etik,
Ni Montevideo-tik,
Bihotz bihotzetik,
Ez izan beldurrik,
Nik lagunduko zaitut, ene partetik.

Jose Mendiague

​

JEAN B. OTXALDE-RI

Airea: «Xuberoan baduzu mutil ederrik...»

​

Otxalde-ri hasten naiz bi bertsu kantatzen;
Esperantzan nauela zerutik aditzen.
Nahiz gure aldetik apartatua den,
Obra ederra frango utzi dauku hemen,
Haren izena aise ahantz ez dadien!

Ez dut hemen ezartzen jaun haren bizia;
Badakigu izan dela denez maitatuia,
Alde guzietarik beti galdatuia,
Euskaldunen artian gizon famatuia,
Ttipi eta handiez errespetatuia.

Euskal Herrien alde egin du indarra,
Ikusiz bazutela zerbaiten beharra;
Omore onarekin sortu zen mundura,
Beti ibili izan da batetik bertzera,
Gazte eta zaharren alegeratzera.

Bertsulari ederra Otxalde edo Borda,
Hoberik izan denetz bada mila duda:
Munduan pasaturik hainitz negu eta uda,
Adinaren konforme mundutikan joan da;
Sortzian ekarri zorra hola pagatzen da.

Testamentu handi bat ein du munduari;
Kontseilu onak eman'tu aditzalieri,
Lurrarentzat gorputza, arima Jainkoari,
Poesia ederrak Euskal Herriari,
Nahi duenak zerbait hetarik ikasi.

Huntan mintzo naitzuie bertsularieri,
Hura izan dugula guzien nagusi,
Ezagutu duenak, hori du sinetsi.
Orai bere kargua nori duen utzi,
Xerkatu behar dugu, ditakenetz kausi.

Sekulan gal ez dadin Euskaldunen fama,
Segitu behar dugu harek hasi lana.
Errespeta dezagun jaun haren izena,
Hoi da gure ganik merezi duena,
Estimagarri baita halako gizona.

Hau da nik Otxalde-ri eman dudan meza;
Bakotxak bere partez hoinbertze egin beza!
Inkomodatu gabe elizan apeza,
Zoin gure etxetarik eginez otoitza.
Jainkoak bertsulariak zeruan har bitza!

Jose Mendiague

​

EZKONDUA ETA DONADOA

Airea: «Xuberoan baduzu mutil ederrik...»

​

— Adi-zak ezkongaia, bi solas gu ganik,
Kontseilu on hau har-zak, ezkonduetarik:
Gizonak, izaitekotz nehon deskantsurik,
Gazterik, familia formatu behar dik,
Zahartu-eta ez dadin egon doluturik.

— Zuen kontseilu onari, hemen nago irriz,
Donado gelditurik, arras kontent bainiz,
Ikusiz, penatuak zireztela hainitz,
Miseria gorrian, haurrak ezin haziz.
Jainkoari eskerrak, hortarik libro niz.

— Ez dut bada hobea donadoen planta:
Urgulutan sarturik, ez hadila banta;
Hik ere izanen duk noizbait zerbait falta,
Ez zakala sobera biktoria kanta,
Donadoen zahartzia arras tristia baita.

— Tristia dela, diozu, gure zahartzia;
Zuk ere ez dukezu mila alegrantzia;
Guziek badakigu zer den ezkontzia:
Gazte danik, gizona esklabo jartzia,
Gure gostuko, hori ez da zuhurtzia.

— Gure esklabitatiaz tronpaturik hago:
Guk manatzen ditiuk familian oro,
Andre eta haurretarik badiuk «cariño»,
Eta gelditzen denak, beldurrez, donado,
Harek bizi behar dik guzien esklabo.

— Guk ere ikusten'tugu, jaunak, zuen faltak,
Ez gaitu ilusitzen ezkonduen plantak:
Haurrekin lana frango amak eta aitak;
Batek xapela falta, bertzeak zapetak;
Zenbait aldiz izertu behar du kopetak!

— Kuraie ona daukak, donado gaizua,
Haurrak ez nahiz hazi, hola gelditua,
Orai hiretako duk etxeko zokua,
Eskarnio frango eta maiz esker gaiztua;
Mando tzar bat bezala beti tratatua!

— Jauna ez zazula egin sobera espantu,
Nehorentzat zahartziak gauza onik ez baitu,
Ezkontzen denak ere ondorioak baitu,
Heldu diren bezala behar ditu hartu;
Jainkoak daki ere ez ziren tronpatu.

— Gure penek baitie ondotik plazerak,
Egun ditugun lanak ez dituk alferrak;
Zahartzia pasatzeko baditiuk haurrak;
Lagunduko ahal'tie beren aita-amak,
Ikusiz heien hazten izan'tugun lanak!

— Uste nuke sobera zirela fidatzen
Hainitz ikusi dugu muduan tronpatzen:
Belek ere dituzte beren umiak hazten,
Gero, umek, amari begiak jalgitzen;
Hainitz ezkonduer hoi zaie gertatzen.

— Hori egin badeza semiak aitari,
Zer ein dezake ilobak bere osabari,
Haurren hazteko lotsaz gelditu denari?
Ttipi eta handiek eiten die irri,
Denen esku-makiltzat behar duk ibili.

— Zuk ere izanen duzu zerbait arrengura,
Ez zirade biziko nahi duzun gostura:
Zure haurren haurren zain egon behar zira,
Nahi ez duzun presentak izanez eskura;
Guziendako zerbait sortzen da mundura.

— Sinesten ahal dituk ene kontseiluak,
Deusik ez dik balio «kobarde» izaitiak,
Gizonen einbidiari ihesegitiak:
Hiri ez emana gatik Jainkoak haur ttipiak,
Debruak emanen daizk iloba handiak!

— Ixildu behar dugu, aintzina joan gabe,
Gelditurik zein gure arrazoinen jabe,
Beti danik izan dut libertatia maite;
Ehun mila kontseilu zuk emanik ere,
Sekula ez naiz izanen ezkontzaren alde.

— Kantu hauien emailia izan da donado.
Ontsa probetxaturik ezkondu zen gero.
Aise emaiten ditu berri hauiek oro.
Dakienikan bada zerbait gehiago,
Oraino paperian bada leku frango.

Jose Mendiague
Euskal Erria, 15-IX-1912 / 11-V-1913

​

ESKUALDUN-FRANTSES BILKURA

Airea: Otxalde eta Etxahun

​

Felizitatzen zaitut gure Presidenta,
Zu zira egun hemen guzientzat aita;
Pesta ederragorik hau baino ez baita,
Permisionia emadazu dezakedan kanta.

Gauza ederragorik ez ditake izan,
Gizonari ezartzeko begiaren bistan,
Zer alegrantzia den gure bihotzetan.
Elgarri beha gaude, denak lorietan,
Eskuen emaiteko, egun handi huntan.

Hunat bilduak gira, gazte eta zahar,
Leku hobiagoan ez ginintazken jar.
Gostuz libertitzeko ein dezagun indar,
Errespetua beti elgarrentzat ekar,
Salutatu dezagun bihotzetik elgar!

Libertizionia eder da, alde guzietan,
Eta partikulazki, hola, bilkuretan:
Kanta dezagun beraz, hunen ohoretan,
Eta denek desira, gure bihotzetan,
Partia har dezaten denek, gurekilan!

Sozietatia da denen gidaria,
Ttipi eta handier etsenplu emailia.
Ez da libertitzeko soilki ezarria,
Ikusi nahi duenak munduko bidia,
Hunek emaiten dauku guzier argia.

Zer «bentaja»-k dituen, nahi naiz mintzatu,
Ene lagun maiteak, egizue kasu!
Munduko abantailak hunek eman ditu,
Eta inorant hainitz izan du argitu;
Elgar nola lagundu erakutsi dauku.

Elgartasuna zer den dener erakutsi;
Nehor ibil ez dadin huntarik ihesi;
Ez dakienak, hola behar du ikasi.
Ikasi-eta, ondoan, bihotzean onetsi
Huntan ikasten dela bizitzeen oneski.

Bizi gaitezen beraz, oro anaia gisa,
Elgar maita dezagun, bihotzetik, ontsa!
Elgarrendako atxik eskuan bihotza!
Hau da gure Jainkoak eman zuen hitza:
«Batek bertziari beti eizue laguntza!».

Horra nola pasatu munduko bizia,
Pobre eta aberats, ttipi eta handia,
Errespetu berian bat ala bertzia.
Maita dezagun denen anaia izaitia,
Hori da egiazko «egalitatia».

Hau da alegrantzia, dugun bihotzian,
Iduri du girela, zoin gure herrian,
Mahainian jarriak, gure familian,
Xuti gaitezen denak, basoak eskuian,
«Biba elgartasuna!», oihu einez gostuan.

Jose Mendiague

​

​

BIBA GURE ARBASOAK!

Airea: "Lurraren pean sar nindaiteke... ".

​

Mundu huntako jakintsun hainitz ari dirade lanian,
Noiz eta nola agertua den gure arraza munduan,
Non lokartu zen lehenbiziko semea amaren altzoan.
Guretzat bardin balio duke, Europan edo Azian,
Ez gira hortaz abiatuko nehorekilan auzian.

Batzuek Latin, bertzek Griego, nehork ez dakike nondik,
Bainan gu beti hemen gabiltza, gure amaren ondotik.
Ez badakite gure mintzaia ateraia den zointarik,
Ez du balio xerka ibiltzia, ez erakustia hortarik
Bertze lenguaiak jalgi direla dudarik gabe gutarik.

Nongoak giren gu, nahiz jakin, okupatzen da mundua,
Gu ganik fite izanen dute dakigun arrapostua:
Ama euskara dagon lekua, hura da gure lekua;
Han izan dugu guziendako lehenbiziko ohakua,
Gure partetik ez dadin izan sekulan abandonatua.

Zahar edo gazte izan dadin gure arraza noblea,
Atxik dezogun bihotzetikan beti fidelitatea!
Hori da Euskal Herrietako lehenbiziko legea,
Elgarren penez eta plazerez guziek hartuz partea,
Berriz gu ganat agertuko da gure arbola maitea.

Denbora batez etsaia frango ibili zaiku ondotik,
Alde orotan nagusituak zauden, urguluz beterik,
Uste baitzuten mundu hunetan ez zela hetaz bertzerik,
Nahi gintuzten efasatuak denak ezarri, mundutik;
Euskal Herriko lehoina ez da errexki kentzen mundutik.

Romano jaunak heldu zirenian gure mendien gainera
Gaizoek fite ikusi zuten gaizki zutela afera,
Ohartu gabe sartu izan ziren gure lehoinen artera,
Handik hartu-eta bota zituzten menditik buruz behera,
Segur ez ziren denak itzuli Zezarri parte emaitera.

Horra nolakoak izatu diren gure arbaso zaharrak,
Elgarrendako bihotza eskuan, lehoinak bezain azkarrak,
Denboraz ongi zaindu dituzte gure zelai eta patarrak
Libertatea guretzat nahiz egin zituzten indarrak,
Beren odola ixuri zuten, milaren kontra bakarrak.

Sekulan ez da nehoren xerka ibili gure arraza,
Halarik ere kontrarioak gure inguruan dabiltza,
Bi aldetarik biga baitugu, Espainola eta Frantsesa,
Egin ahalak eiten dituzte, ez gaiten euskaraz mintza,
Amaizuna nahi daukute eman, Amari kenduz bizitza.

Ez dira kontent botaturikan gure arbola maitea,
Haren ondotik nahi lukete ama euskara galtzea,
Ez dezatela gerlarik xerka, guk nahi dugu bakea,
Makurrak beti ekartzen baitu guziendako kaltea,
Hoinbertze semen artetik ez da aise amaren kentzea.

Ama gaixoa bere semeer beti ari da oihuka,
Gure hizkuntza ez dadin galdu etsaiekilan borroka.
Nere anaiak ez gaitezen haren ondotik aparta,
Hark behar duen erremedioa gure eskuetan baita
Etsai guzier kontra egiteko, gure laguntza du falta.

Gu zure ganik urrundugatik ez zaitela egon triste
Amaizunik ez dugu nahi, Ama zu zaitugu maite,
Bi mila eta bortz ehun leguaz izanagatik aparte,
Amerikako zure semeek beti gogoan zaituzte,
Gorputzez urrun izanagatik, bihotzez hurbil gaitezke.

Nere anaiak, segi gaitezen gure arbasoen bidiari!
Egin dituzten obra ederrak erakuts gure haurreri,
Ez dezaten ein ofentsarikan mundu hunetan nehori,
Amodioa hartuz geroztik Ama euskara maiteari,
Orduan semeak ekarriko du errespetua Aitari.

Jose Mendiague
EUSKAL-ERRIA, 1912-IX-22

​

GIZON ZAHAR BATEN ARRENGURAK

Airea: Azken judizioa

Nere herritik izan dituddan paper batzuek diote,
Mundu huntan nik baditudala hiru-hogoi-ta-zazpi urte;
Denbora batez, adin huntara heltzerik ez nuen uste,
Pazientzia hartu behar dut: Beti ez gaitezke gazte.

Gazte denbora pasatu izan dut, bertze hainitzek bezala,
Ilusionez dena betia, ustez bertzerik ez zela,
Zango besoak zalu eta azkar, bero bainuen odola;
Orai ardura etxian nago, jarririk, humil-humila.

Besoak ere gogortu zaizkit; zangoz ardura herrestan;
Denbora batez aise eiten nuen kantu ta dantza plazetan;
Oraino ere egin nezake, banu indarrik zainetan;
Geldi eta ixil egon behar naiz, zaharturikan, penetan.

Soinua non zen adituz geroz, loriatua, dauzika,
Harat joaiteko beti prest nintzen, laneko tresnak utzi-ta;
Dauziak oro utzirik, orai, ardura bidian mainguka;
Alde orotarik mila arrengura, hau dut oraiko musika.

Halarik ere iduritzen zaut gazte ta azkar naizela,
Ni zer gizona! Ahala banu ideia dudan bezala!
Bainan nihaurek ezagutzen dut odola hoztu zautala:
Erroak behin eihartuz geroz, lurrerat doa arbola.

Mundua zer den ezagutzeko, urratsa frango eginik,
Penitentzia nerekin daukat, bekatuaren ondotik,
Orduko nere erokeriak ez zaizkit joaiten burutik,
Jainkoak, zertako ideiak daizt utzi indarrak kenduz geroztik?

Ez nuke nahi, bainan behar naiz oraikoan bortxaz zentzatu:
Lehenagoko ene furiak adinak daizkit garaitu;
Sortzian egin zorra badakit behar dudala pagatu;
Halarik ere, bizi naizeno, beti eginen dut kantu.

Fite mundutik joanen naizela, gaztek naute abisatzen:
Uste ote dute nihaurek hori ez dudala ezagutzen?
Arrapostua eman nezake, berek kasu ein dezaten;
Ni baino hainitz gaztiagoak ikusi ditut partitzen.

Hau da lege bat, gure Jainkoak guziendako egina,
Mundu huntara sortuz geroztik konpli dezagun emana;
Huntarik ez da nehor salbatzen, izana gatik fortuna,
Lurrian utzi behar baitugu lurrian izan duguna.

Lurra dugula denek nagusi sinets dezagun ordu da:
Lurrak emaiten 'tuen fruituak, lurrian gelditzen dira;
Lurra da gure azken egoitza, lurretik bizi baikira,
Goiz edo berant, nahi ala ez, lurrian sartuko gira.

Batek bertziari emaiten badu zahar hunen hil berria,
Bazterretikan adituko du zuzen den arrapostuia:
"Guk egin behar dugun bezala, egin dik bere aldia,
Munduaz ontsa probetxatu duk, ez zuian orai sortuia!".

Ni hil ondoan, neretzat ez da nehun mezarik emanen,
Hortaz segur naiz, pagatzalerik nehun ez baita izanen,
Adiskideri hau galdatzen dut, ez baita hainitz gostatzen:
Bihotzez, denek kanta zazue: "Requiescat in pace, Amen!".

Jose Mendiague
ESKUALDUNA, 1912an otsailaren 9an

​

MONTEVIDEO-KO «EUSKAL ERRIA»-REN KOMISIONEARI

Airea: "Biba gizonaren sortzea!..."

Berri tristeak izan ditugu Kantabriako aldetik,
Etsai gaixtoak heltzen zaizkula erdal herriko partetik;
Ama euskara nahi lukete kendu guzien bixtatik;
Ez ahal dugu galtzera utziko, hoinbertze semen artetik!

Ez dute orai lehenbiziko aldia hasten direla,
Zangoen azpian nahiz ezarri gure mintzaia ederra,
Gure artean nahi lukete nagusi ezarri erdara,
Ez dute eginen, gure odola ur bilakatzen ez bada.

Lehenago ere egin daukute gure kaltetan zernahi,
Gure artean nahi lukete nagusi ezarri erdara,
Libertateko arbola ere injustizian aurdiki,
Orai dabiltza gure Amari bizia nahiz idoki.

Sortuz geroztik hola dabiltza, gure kontra errabian,
Ikusiz gure arraza nola maitatua den munduan.
Ez gaituzteia noizbait utziko, bizi gaitezen bakean,
Ala neurritu nahiz dabiltza lehen bezala mendian?

Ez gintezke prest, holakorikan gure artean gerta baledi
Amodiorik aski ez dugu anaia batek bertziari,
Laster joaiteko laguntza eitera, lanjer handian denari:
Denak batera bildu beharrak, ihes gabiltza elgarri.

Zertan gabiltza, ene anaiak, hola elgarri ihesi;
Odol beretik sortu girela, mundu guziak badaki;
Hori ukatu nahi duenak, zer eiten duen ez daki;
Ongi egin liro, ama eta anaiak maita balitza hobeki.

Amak, semeak maitatzen gaitu, batzu bertzeak bezala,
Beti bihotzak erraiten dio, mugarik nehun ez dela;
Hau da egia, Bidasoa-ko bi aldetarik gaudela,
Bainan euskara bat baizik ez da; ez erran biga direla!

Mintzaia eder eta garbia, hau da gure "herentzia",
Zaharragoek, ongi gostarik, guziendako utzia;
Ez dezagula honen gainetik elgarri eman auzia,
Kontrariorik aski badugu, Espainia eta Frantzia.

Segi dezagun gure arbasoek utzi daukuten bidea,
Izanagatik elorri tzarrez etsai gaixtoek betea,
Handik makurtuz xerkatzen dugu elgarrendako kaltea;
Anaien artian bederen, otoi, izan dezagun bakea!

Oroit gaitezen, denbora batez egin zituzten indarrez,
Libertatea eta bakea guretzat utzi beharrez
Hetan etsenplu hartu dezagun, elgarri esku emanez,
Egon ez gaiten, denbora joan-ta, urrikiturik nigarrez.

Nere anaiak, egon gaitezen guziak fidel elgarri,
Gure etsaier kontra egiteko, eta laguntza amari;
Burua apal, bihotza triste, behar ginuke ibili,
Guhauren faltaz ama euskara mundutikan gal baledi.

Adi, adi giniro lotarik ere: "Seme madarikatua!
Orai hor daukak begien bixtan, egin dukan bekatua,
Kantabriako Euskal Herria, etsai gaixtoek hartua,
Ama euskara, bihotza triste, lurraren barnian sartua".

Zenbaitek indar egina gatik, euskara ez da galduko;
Ez eta ere erdaldun hoiek gure herriak hartuko;
Denak batera bilduz geroztik, behar-ordua deneko,
Gure mintzaia ken dezakenik, ez da mundura sortuko!

Gure mintzaia baino hoberik nehun bertzerik ez bada,
Gaztedanikan gure haurreri hau erakutsi behar da,
Bihotzetikan maita ditzaten, Jainkoa eta euskara,
Orduan segur heiduko gira guziak elgarretara.

Amarendako, izanezgeroz bihotz on eta amultsua,
Gure arrazak garaituko du etsai inbidiosua,
Beti guretzat izanen dira, lagun harturik Jainkoa,
Bizi gareno euskara, eta, hileta, ondoan zerua!
Jose Mendiague
Montevideo, EUSKAL-ERRIA, 1912-VIII-18

GURE ELGARTASUNEKO PRESIDENTARI

​

Murde Inziart orai zaitugu guziek felizitatzen,
Ikus dezazun gure desira zuretzat nolakoa den;
Berrogoi-eta-hameka urte egun dituzu konplitzen,
Hemendik harat bertze hainbertze agian dituzu eginen!

Montevideo-ko "Euskal-Erria"-n zu zaitugu gidaria,
Segur ez baita zure eskuan kargua gaizki ezarria:
Kontseilu onak emaiten'tuzu, ongi erakutsiz bidea,
Unionean bizi dadien gure arraza noblea.

Oren onean etorri zira zure anaien aldera,
Zuri segituz hurbil gaitezen guziak elgarretara;
Guganik urrun dabiltzan hoier adiarazi behar da
Guziek laster egin dezaten amaren besoetara.

Laudoriorik baizik ez duzu gure partetik merezi;
Zure ondoan ibiltzen denak zerbait dezake ikasi;
Egin ahalak egiten'tuzu guri nahiz erakutsi
Nola behar den mundu honetan eskualdun moduan bizi.

Iduri zauku zure ondoan Euskal Herrian gaudela,
Zu zira gure amarendako seme on eta fidela;
Guziek ongi ikusten dugu zure gorputzean dela,
Lehenagoko gure arbasoek zainetan zuten odola.

Euskal Herriko kostuma ederrak zuri ez zaizkizu ahantzi,
Etsenplu ona eman daukuzu, denek dezagun ikasi,
Zenbaitek aise eiten ginuen oihu kantu eta jauzi,
Holakorikan ez baiginuen Ameriketan ikusi.

Zure etxean aditu dugu tanboril eta xirula,
Zahar batzuek uste ginuen arras gaztetu ginela,
Hirur-hogoi-ta-zortzi urteko bat, beroturik odola,
Ezin egonez dantzan hasi zen, mutil gazte bat bezala.

Zu zira Kantabria-ko seme, egiazko euskalduna,
Pobre eta aberats, guziak berdin estimatzen dituzuna,
Zure ideia oner segituz joan behar dugu aintzina;
Oihu ein dezagun: "Biba Inziart, eta gure elgartasuna!".
Jose Mendiague
Montevideo, 1912-VIII-25

EUSKAL-ERRIA, 1912-IX-O1

​

GURE ELGARTASUNEKO PRESIDENTARI

​

Murde Inziart orai zaitugu guziek felizitatzen,
Ikus dezazun gure desira zuretzat nolakoa den;
Berrogoi-eta-hameka urte egun dituzu konplitzen,
Hemendik harat bertze hainbertze agian dituzu eginen!

Montevideo-ko "Euskal-Erria"-n zu zaitugu gidaria,
Segur ez baita zure eskuan kargua gaizki ezarria:
Kontseilu onak emaiten'tuzu, ongi erakutsiz bidea,
Unionean bizi dadien gure arraza noblea.

Oren onean etorri zira zure anaien aldera,
Zuri segituz hurbil gaitezen guziak elgarretara;
Guganik urrun dabiltzan hoier adiarazi behar da
Guziek laster egin dezaten amaren besoetara.

Laudoriorik baizik ez duzu gure partetik merezi;
Zure ondoan ibiltzen denak zerbait dezake ikasi;
Egin ahalak egiten'tuzu guri nahiz erakutsi
Nola behar den mundu honetan eskualdun moduan bizi.

Iduri zauku zure ondoan Euskal Herrian gaudela,
Zu zira gure amarendako seme on eta fidela;
Guziek ongi ikusten dugu zure gorputzean dela,
Lehenagoko gure arbasoek zainetan zuten odola.

Euskal Herriko kostuma ederrak zuri ez zaizkizu ahantzi,
Etsenplu ona eman daukuzu, denek dezagun ikasi,
Zenbaitek aise eiten ginuen oihu kantu eta jauzi,
Holakorikan ez baiginuen Ameriketan ikusi.

Zure etxean aditu dugu tanboril eta xirula,
Zahar batzuek uste ginuen arras gaztetu ginela,
Hirur-hogoi-ta-zortzi urteko bat, beroturik odola,
Ezin egonez dantzan hasi zen, mutil gazte bat bezala.

Zu zira Kantabria-ko seme, egiazko euskalduna,
Pobre eta aberats, guziak berdin estimatzen dituzuna,
Zure ideia oner segituz joan behar dugu aintzina;
Oihu ein dezagun: "Biba Inziart, eta gure elgartasuna!".
Jose Mendiague
Montevideo, 1912-VIII-25
EUSKAL-ERRIA, 1912-IX-O1

​

LABEKO PEON BATEN ARRENGURAK

Airea: "Ezpeleta ostatu batean..."

​

Abiatzen naiz orai kantatzen,
Suietak hala bainau manatzen,
Egon zaitezte otoi, aditzen,
Nere berriak ditut kondatzen,
Amerikarat nola jin nintzen,
Ikasiko dut hemen bizitzen.

Atera nintzen Euskal Herritik,
Ilusionez dena beterik,
Fite itzultzeko, aberasturik;
Espantu frango bazen urrundik,
Nehun ez zela leku hoberik.
Hobe nukeien fraile sarturik.

Jautsi nintzenian hemen lurrera,
Laster ein nuen labe batera,
"Apuratua", fortuna eitera,
Lan frango eta guti jatera,
Ez gizentzeko leku onera;
Orai "barro"tik ez naite atera.

Han ari gira denak lanian,
Goizik hasi-eta, arrats artian,
Leporainoko ixtil batian,
Denbora guti galduz jatian,
Edariekin beti bakian,
Ez mozkortzeko leku ederrian.

Zortzi orenetan, "mate" egosia,
Galleta mutxi baten erdia,
Hori da beti gure askaria.
Deus ez liteke, balitz garbia:
Kolorez berde, zihoz betia,
Indar eiteko, zer sokorria!

Mahainian prest da, eguerditako,
"Puchero" eder bat bazkariteko.
Nahiz ez giren enpatxatuko,
Haragi guti, hezurra frango;
Ogia ez da soberatuko.
Plat bera dugu afariteko.

Haragi hori buxeriatik,
Ona kendu-eta, hoberenetik,
Buru eta sorbal, bien artetik
Lotzen ahal da, segur gogotik,
Idi zaharraren lepo zokotik;
Badu non josta, ez badu hortzik.

Kozinertsa da Italiana:
Auzoan dauka garbitasuna;
Beti oihuka: "Per la Madona!".
Eltzian bada puxka bat ona,
Haren jateko badu zikana,
Zilipitria tzar, Napolitana!

Lapurdi aldeko da "kapataza",
Nahi duenian langile gaitza.
Manatzen ere badaki ontsa;
Mutilendako begi zorrotza,
Kozinertsari mila karesa,
Nahi duenak konpreni beza!

Aste guzian nekatu-eta,
Igandetako guretzat bada
Beti zerbait lan; euria ez bada
Eguerdi artio: "Dale desbarba!",
Buruz behera ari behar da,
Zuzena ere makurtuko da.

Ez dugu segur, arratserako
Oren bat trankil deskantsatzeko,
Hedoi ttipi bat agertu orduko,
Nagusia oihuz, "apilar"eko,
Gorputz ta arima, bien galtzeko,
Oi zer gizona, Akelarreko!

Batek dirua badu galdatzen,
Orduan ez da hainitz presatzen,
Zerbait zikana dauku pentsatzen:
Fatura guti duela saltzen;
Saldua ere nekez kobratzen;
Gezur horrekin gaitu pagatzen.

Uste ginuen, hunat artian,
Gaizki ginela Euskal Herrian,
Gure aitama gaixoen aldian.
Han bizi ginen, denak bakian,
Gure arbasoak sortu lekuan;
Bizi hoberik ez da munduan.

Jose Mendiague
EUSKAL-ERRIA, 1912-X-13

​

NI KANTUZ ZAKUAN SARTUKO NAUELA DIOEN BATI

Airea: Frantzian zer den gertatu...

​

Ez dakit nor den hobendun:
Letra izan dugu egun,
Hazparnerat bi bertsu igor ditzagun.
Kontrarioa, urrun,
Kexu ote dugun?
Beldur naiz gure kontra samurtu zaukun,
Galdez, badakigun
Guk, zenbait jakintsun;
Han ez zaiola ezagun,
Ongi dezakenik lagun.
Berak erran omen du, sinets dezagun,
Hura bezalakorik ez dela nehun.

Irigoin, bertsularia
Zirade, edo nahia.
Zer gizona! Bazinu jakitatia.
Zure fantesia
Ez dago ttipia,
Ustez azpian duzun mundu guzia.
Urguilu hartzia
Ez da zuhurtzia.
Otoi emazu guardia,
Ez zitela hola abia,
Desir baduzu bertzer erakustia,
Lehenik hobe duzu ontsa ikastia.

Ez zireia enoatzen,
Beti ene atakatzen?
Zerbait erran dezadan nauzu bortxatzen,
Ez naiz abiatzen
Nehoren mendratzen,
Ez bainaiz ikasia gaizki mintzatzen.
Hola bazira artzen
Zu ene xerkatzen,
Orduan duzu jakinen,
Enetzat nagusi ziren,
Idi zaharra ere baita kexatzen,
Akuluaz sobera bada sistatzen.

Mintzo zira guzieri,
Zu zirela buruzagi,
Nahiz obra handirik ez den ageri
Zu, zuhaur jujari,
Jendiak ein ez dezan sobera irri.
Kontseilu onari
Beha zaite beti!
Hau behar duzu ikasi,
Eta ahanztera ez utzi,
Gizona, izaiteko denen nagusi,
Espantu egitea ez dela aski.

Guk dugun jakitatia
Ez da biziki handia:
Guhaurek laudatzeko gure buruia
Hobe dugu uztia
Bertzeri karguia,
Ontsa juia dezaten gure auzia,
Erranez egia,
Zirenetz hobia.
Nahiz ez den balentria
Gaztek ene garaitzia;
Flakatzen hasia dut izpirituia,
Bainan oraino ez dut arras galduia.

Urguluia utz burutik!
Denek badakite engoitik,
Ez girela munduan guhaur bakarrik,
Badela bertzerik,
Gu baino hoberik,
Batere ez dutenak gure beldurrik.
Hek hasiz geroztik,
Ez egin dudarik,
Ez egoitekotz ixilik,
Ikus dezagun lehenik
Hasi behar girela berri-berritik,
Orai artian ikasi duguna-gatik.

Artzen zira espantuka,
Zu zirela denen aita.
Nolakoa ote da semeen planta?
Nola errespeta
Ikastia on baita,
Ez zazula munduan nehor laidosta!
Gaude pentsaketa
Zer duzun suieta
Beti bertzez elheketa,
Egin'tuzten lanen kontra
Ez zazula zure obra sobera banta;
On guti gelditzen da txarra kendu-eta.

Horrenbertze desafio!
Elgarrentzat eskarnio!
Hori ez dela ontsa erakuts niro,
Hoi dela medio,
Mila kontrario
Gizonak mundu huntan harrapa diro.
Bat bertzia baino
Nahiz joan gorago,
Ez burua hola bero,
Dolu ez dakizun gero.
Ontsa mintzatzia ez da nehun kario,
Guti gostatzen da eta hainitz balio.

Ene kantuz garaitzia
Eta zakurat biltzia,
Zuk diozu ez dela lan bat handia.
Aise da erraitia,
Ezinez egitia.
Ontsa konpreni zazu arrapostuia:
Zuk duzun guzia,
Hauxe da gaztia,
Buruan banitatia,
Ttipia jakitatia;
Ez bada handiago zure zakuia,
Ez nuzu aise ikusiko barnian sartuia.

Ez zaitela ofentsatu
Klarki naizela mintzatu,
Ez ginuke hortarik behar makurtu.
Elgarri errespetu
Ekartzia hobe dugu:
Oneski mintzatziak parerik ez du.
Huts einak barkatu!
Nehor ez mendratu!
Lehenik eskolak hartu!
Gero, zuk nahi baduzu,
Bertzer erakustera errient sartu
Ni ere ikastera jinen nitzaizu.

 

Urguluia utz burutik!
Denek badakite engoitik,
Ez girela munduan guhaur bakarrik,
Badela bertzerik,
Gu baino hoberik,
Batere ez dutenak gure beldurrik.
Hek hasiz geroztik,
Ez egin dudarik,
Ez egoitekotz ixilik,
Ikus dezagun lehenik
Hasi behar girela berri-berritik,
Orai artian ikasi duguna-gatik.

Artzen zira espantuka,
Zu zirela denen aita.
Nolakoa ote da semeen planta?
Nola errespeta
Ikastia on baita,
Ez zazula munduan nehor laidosta!
Gaude pentsaketa
Zer duzun suieta
Beti bertzez elheketa,
Egin'tuzten lanen kontra
Ez zazula zure obra sobera banta;
On guti gelditzen da txarra kendu-eta.

Horrenbertze desafio!
Elgarrentzat eskarnio!
Hori ez dela ontsa erakuts niro,
Hoi dela medio,
Mila kontrario
Gizonak mundu huntan harrapa diro.
Bat bertzia baino
Nahiz joan gorago,
Ez burua hola bero,
Dolu ez dakizun gero.
Ontsa mintzatzia ez da nehun kario,
Guti gostatzen da eta hainitz balio.

Ene kantuz garaitzia
Eta zakurat biltzia,
Zuk diozu ez dela lan bat handia.
Aise da erraitia,
Ezinez egitia.
Ontsa konpreni zazu arrapostuia:
Zuk duzun guzia,
Hauxe da gaztia,
Buruan banitatia,
Ttipia jakitatia;
Ez bada handiago zure zakuia,
Ez nuzu aise ikusiko barnian sartuia.

Ez zaitela ofentsatu
Klarki naizela mintzatu,
Ez ginuke hortarik behar makurtu.
Elgarri errespetu
Ekartzia hobe dugu:
Oneski mintzatziak parerik ez du.
Huts einak barkatu!
Nehor ez mendratu!
Lehenik eskolak hartu!
Gero, zuk nahi baduzu,
Bertzer erakustera errient sartu
Ni ere ikastera jinen nitzaizu.

Jose Mendiague
EUSKAL-ERRIA, 1913-V-25

​

MONTEVIDEO-TIK OXANDABARATZ-I

Airea: «Nornahik zernahi erranikan ere...»

​

Lau bertsu izan ditut Kalifornia-tik,
Kadet Oxandabaratz jaunak emanik,
«Aingeruen Herria» deitzen den lekutik,
Ez nuen esperantza nik, hoin urrundanik,
Bazela gizonik
Okupatzen zenik
Nigatik segurik,
Kontestatuko diot Montevideo-tik.

Ederki mintzo zira, zu Oxandabaratz,
Zure konplimenduez kontent niz arras;Baliatzen bazira daukazun indarraz,Hainitzek badukegu norekilan ikas.
Kanta zazu beraz
Bihotzez euskaraz,
Ez dezagun ahatz,
Nik lagunduko zaitut egin ahalaz.

Diozu ez dudala ohoriari kentzen,
Bertsutako legiak hoi du manatzen;Abiatzen bagira elgar mendratzen,
Hortarikan ez dugu gauza onik izanen.
Bai hor ala hemen,
Uste dut hobe den
Ibiltzea zuzen:
Ontsa mintzatzea ez da deusik gostatzen.

Nik eman kantuetaz jaun Sallaberry-ri,
Gustatu izan zaizula duzu iduri,
Ene ganik ez zuen bertzerik merezi:
Berak ere eman daizt bertsu ederrak niri,
Ontsa eta klarki
Emaiten'tu beti,
Mintzatuz oneski;
Errespetu ekartzen dener badaki.

Montevideo-n naizela, ez zazula duda;Hemen pasatzen ditut negu eta uda;
Hogoi-ta-hamasei urte badut jinik huna;
Denbora frango izan dut eiteko fortuna;
Beti arrengura,
Kexu naiz ardura,
Ez nago gostura;
Ez naiz aise itzuliko sortu lekura!

Galdegiten dautazu niri barkamendu;
Ez dakit zertan duzun egun bekatu:
Deusetan ez nauzu, jauna, ofensatu,
Ene gostura ontsa zirade mintzatu,
Zuk plazer baduzu,
Ni beti prest nuzu;
Gustatzen bazaizu,
Urrundanik enekin kanta dirozu.

Jose Mendiague

1899, apirilaren 26an

​

EUSKALDUN BATEN KONTSEILUAK

MONTEVIDEO-KO PRESIDENTARI

Airea: «Gernikako arbola...»

​

Mila-zortzi-lau-hogoi-hamalaugarrena

Montevideo-ko jendia oroituko dena:

President bat hautatzen izan dute lana,

Gaizki ateraturik aintzinetik plana,

Denentzat ezin izan, baten behar dena.

​

Hogoi-ta-bi egunez izan da partida;

Bakotxa bere alde okupatu dira;

Azkenian bat igan da beheretik gora;

Presidentzialeko kaderean hor da

Ohore handietan Idiarte Borda.

​

Orai jarria zira guzien gainian,

Gauzen ontsa ikusteko leku ederrian

Zenbait gaizki ibilirik zu ziren lekuian,

Lautarikan hiru gaude miserian,

Zure beharra dugu artzeko lanian.

​

Zure esperantzan gaude guziak begira,

Bertzek baino hobeki dezakezun gida.

Lehengo urratsetan ibiltzen bagira,

Republika huntarik joan beharko gira,

Bertzetan xerkatzera laneko segida.

​

Hori guziendako malur heldu baita,

Ontsa gida gaitzazu, zu zira gure aita,

Makurren xuxentzaliak egiten du falta:

Ez zazula nehori, gaizki eginik barka,

Injustuki ez dezagun nehor gaizki trata.

​

Zuretzat on ez dena, atxik azu urrundik,

Gorri ala zuri den ein gabe kasurik,

Izan nahi baduzu errespetaturik.

Justizia egiteko ez izan beldurrik,

Bertzela ez duzu izanen herrian bakerik.

​

Legiak einak dira munduan guzien;

Justiziako «vara» atxik-azu zuzen,

Pobrendako bezala berdin aberatsen,

Denek jakin dezagun gaizki eitia zer den,

Nehork erraitekorik izan ez dezaten!

​

Zuhaurek ekarzkitzu aldeko lagunak,

Beren herria maite duketen gizonak!

Ontsa atera zaitzu aintzinetik planak,

Bertzek baino hobeki egiteko lanak,

Zuretzat izan diten obrak eta famak!

​

Karga handien azpian jarria zirade,

Izan duzun kargua gora izanik ere;

Lurrian dena ezin altxa laguntzarik gabe,

Ein ahala egizu herriaren alde,

Zure obra ederren, denak beha gaude.

​

Zure baitan daukagu gure esperantza,

Laguntzalerik gabe ez gitazke altxa,

Beharretan girela badakizu ontsa.

Jendeak hartuz geroz zutan konfiantza,

Zuk ere ez dukezu laguntzalia falta.

​

Ez duzu aise eginen guzien gogora,

Jelosian daudener ez zitela fida,

Nahi dutena egiten usatuiak dira.

Ontsa erakusteko jin zaizu tenora,

Pasatzera ez utzi. orai da denbora.

​

Lur hau baino hoberik nehun ez da ageri,

Hunek eman dezake jatera orori;

Fruituia emaiten du, landatuz nun nahi;

Zaintzen ahal baduzu, zu zira nagusi;

Ontu gabe jatera ez utzi nehori!

​

Eiten ahal baduzu hoi, zer balentria,

Bertzerenaren uzten zuk erakustia!

Ez duzu aise eginen zenbaiten zaintzia;

Axeriaren pare dute malezia;

Nekez ahanzten zaie behin ikasia.

​

Ez zaitela fidatu, egin zazu kasu!

Makur xerkatzailiak izanen dituzu,

Heiek zure menian beti atxik zaitzu!

Tzarrak onen aldetik urrun ezarzkitzu!

Sagar usteldu batek, on hainitz galtzen du.

​

Hainitz ariko zaitzu, gostura xerkatzen,

Sekulan ez baitute gauza onik pentsatzen:

Xistera bat eskuan zaituzte pintatzen,

Zenbait puntan har-eta has zaite botatzen,

Zuretzat on ez dena kanporat igortzen.

​

Nahi gabe ezartzen zaituzte ohoretan,

Euskal Herrietako moda ederretan,

Erakus diezozute, obra guzietan,

Ez zirela bakarrik «vasco» arropetan,

Euskaldunen odola duzula zainetan!

​

Euskaldunen sinestia, hau da zuretako,

Makurrak dituzula ontsa arranjatuko;

Uste dugu ez girela hortan tronpatuko,

Denbora jinen denian obren ikusteko,

Oihu eginen dugu: «Emak-hor, Juazinto!».

​

Gizonek egin obrak ez ditazke gorda,

Guziek bistan dugu Artigas-en obra,

Konfidantzan emana, zure eskuian hor da:

Hori, behar bezala ditaken kontserba,

Entsegu bat egizu, Idiarte Borda!

​

Barneko eta kanpokoek elgar hartu-eta,

Nehor ibili gabe kontrario keta,

Luma eta ezpata elgarrekin junta,

Ideia on batian gauzak ontsa planta,

Holako gobernuak egiten du falta.

​

Kopia hau har zazu Euskaldunetarik,

Mendiague-ek emanik, San Jose herritik:

Estimatzen zaitugu, guk gure aldetik,

Ez dugu esperantza zu baino hoberik,

Kontent gira izanen zutaz gidaturik.

Jose Mendiague

​